پهنه‎‎بندی پارامترهای مؤثر در کیفیت حاصلخیزی خاک شالیزار برای مدیریت بهینه مصرف کود

Authors

  • حامد رضایی عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
  • سعید سعادت عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
Abstract:

سابقه و هدف: گیاهان از جمله برنج برای تأمین نیاز عناصر غذایی خود به مصرف کود احتیاج دارند تا تولید بیشتر در واحد سطح فراهم شود. برای این منظور شناسایی مقادیر عناصر پرمصرف در خاک و تهیه نقشه مناسب آن‎ها ضروری است. ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC ) خاک به عنوان شاخص مهمی از کیفیت حاصل‌خیزی و ظرفیت توقیف آلاینده‎های خاک و ویژگی‎های ازت، فسفر و پتاسیم به‎عنوان عناصر پرمصرف تغذیه گیاه محسوب می‎شود. این پژوهش با هدف برآورد و پهنه‎بندی خصوصیات مورد نظر انجام شد تا نتایج و نقشه‎های به دست آمده بتواند در مدیریت بهینه مصرف کودها و کنترل آلاینده‎های منابع آب زیرزمینی مورد استفاده قرار گیرد. مواد و روش‎ها: منطقه مورد مطالعه با وسعت حدود 40000 هزار هکتار، جزء نواحی مرکزی استان گیلان می‎باشد. تعداد 247 نمونه خاک از عمق 30-0 سانتی‎متری برداشت شد. مقادیر ویژگی‎های CEC، ازت کل، فسفر و پتاسیم نمونه‎های خاک مشخص و آماره‎های توصیفی آن‎ها تعیین شد. بررسی توزیع نرمال داده‎ها با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف صورت گرفت. داده‌هایی که دارای توزیع نرمال نبود، با تبدیل‎های مناسب، نرمال شدند. قبل از استفاده از روش‌ درون‌یابی، آزمون روند و ناهمسانگردی انجام شد. نیم‎تغییرنما با روش کریجینگ معمولی محاسبه و نقشه‎ها ترسیم گردید. یافته‎ها و بحث: مقدار پتاسیم از 78 تا 5/269 با میانگین 03/192 میلی‎گرم بر کیلوگرم، فسفر از 3/2 تا 56 با میانگین 51/16 میلی‎گرم بر کیلوگرم، مقدار ازت کل از 02/0 تا 8/0 با میانگین 26/0 درصد و CEC از 6/10 تا 1/47 با میانگین 72/26 سانتی‎مول‎بار بر کیلوگرم متغیر بود. مدل برازش شده بر نیم‎تغییرنمای ازت کل نمایی و ویژگی‎های فسفر، پتاسیم و CEC کروی بود. ضریب تبیین (R2) مدل‎ها دارای ارزش زیاد و نسبت اثر قطعه‎ای به آستانه کمتر از 25 درصد است. این مشخصات نشان می‎دهد که نیم‎تغییرنمای ویژگی‎ها دارای ساختار مکانی قوی است. پس از تعیین نیم‎تغییرنمای تجربی ویژگی‎ها، نقشه برآورد مقادیر آن‎ها با استفاده از روش کریجینگ معمولی تهیه شد. مقادیر معیارهای ارزیابی R2، RMSE و MAE برای پتاسیم 79/0، 84/27 و 106/0، فسفر 73/0، 17/8 و 63/4، ازت کل 72/0، 059/0 و 025/0 و ظرفیت تبادل کاتیونی 76/0، 06/4 و 09/3 به دست آمد. دقت نقشه‎های تهیه شده با توجه به مقادیر R2، RMSE و MAE قابل قبول بود. با دقت در نقشه‎های پهنه‎بندی، پراکنش مکانی مقدار پتاسیم در نواحی شمال‎غرب، غرب و مرکزی منطقه مورد مطالعه خوب بوده و بیشتر در شمال‎شرق و جنوب دارای کمبود می‎باشد. مقادیر فسفر و ازت در نواحی مرکزی تا شمال مناسب بوده و در جنوب منطقه دارای کمبود هستند. با توجه به نقشه‎ ازت و فسفر خاک، مصرف بیش از حد بهینه کودهای نیتراته و فسفره باعث آلودگی آب‎های زیرزمینی می‎شود. همچنین مصرف کودهای پتاسه در اراضی با مقادیر زیاد CEC، باعث تثبیت آن می‎شود که دقت در نقشه CEC و مصرف در موقع نیاز گیاه، این مشکل را مرتفع می‎سازد. بنابراین توجه دقیق به مقادیر این پارامترها در نقشه‎ها و حدود بحرانی و بهینه آن‎ها، می‎تواند، مصرف کودها را به‎طور قابل ملاحظه‎ای مدیریت بهینه کرده، از تحمیل هزینه‎های اضافی به کشاورز و آلودگی منابع آب زیرزمینی جلوگیری نماید. نتیجه‎گیری: بررسی عناصر اصلی ازت، فسفر، پتاسیم و CEC در شناخت کیفیت حاصلخیزی خاک دارای اهمیت است. برای این منظور نقشه‎های پراکنش مکانی پارامترهای ذکر شده با تعیین نیم‎تغییرنمای تجربی با ساختار مکانی قوی، با استفاده از روش کریجینگ تهیه شد. معیارهای R2، RMSE و MAE نشان داد که دقت نقشه‎های پهنه‎بندی قابل قبول است. پراکنش مکانی مقدار پتاسیم در نواحی شمال‎غرب، غرب و مرکزی منطقه مورد مطالعه مناسب بوده و غالباً در شمال‎شرق و جنوب دارای کمبود می‎باشد. همچنین مقادیر فسفر و ازت در نواحی مرکزی تا شمال خوب بوده و در جنوب منطقه دارای کمبود هستند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تاثیر نظام های مختلف کشت بر حاصلخیزی خاک شالیزار

به منظور بررسی تاثیر سیستم­ های مختلف چند کشتی بر برخی از خصوصیات خاک شالیزار، آزمایشی طی سال­ های زراعی 89-1388 و 90-1389 در مرکز تحقیقات کشاورزی استان مازندران در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با 4 تکرار به اجرا در آمد. تیمارها شامل 4 سیستم چند کشتی: ذرت- شبدر برسیم- برنج، ذرت- کلزا - برنج، ذرت- باقلا- برنج و آیش- برنج به عنوان شاهد بودند. نتایج نشان داد که نظام ­های مختلف کشت بر هدایت الکتر...

full text

آزمایش‌های بلند مدت، ضرورتی برای ارزیابی روش‌های مدیریت حاصلخیزی خاک

  با توجه به اهمیت حاصلخیزی خاک در تامین غذا،استفاده از روش­های مناسب پایش تغییرات دراز مدت ویژگی­های خاک ضروری است.آزمایش­های دراز مدت خاک آزمایش­های مزرعه­ای با کرت­های دایم هستند که به طور منظم از آنها نمونه­برداری می­شود تا تغییرات خاک را در دوره زمانی دهه ثبت و مورد استفاده قرار دهند.این مقاله به منظور آشنایی با آزمایش­های دراز مدت حاصلخیزی خاک در قالب کرت­های دایم و گردآوردی اطلاعاتی در م...

full text

مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک برای بهبود عملکرد علوفه‌ی ذرت

به‌منظور بررسی تأثیر مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک بر عملکرد علوفه ذرت، آزمایشی مزرعه‌ای در کرج در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. عامل اصلی در چهار سطح شامل آیش، کود دامی و کودهای سبزِ پرکو و بوکو (از خانواده براسیکاسه) و عامل فرعی میزان مصرف کود نیتروژن در سه سطح شامل 120، 240 و 360 کیلوگرم اوره در هکتار بودند. نتای...

full text

تأثیر مدیریت کاربرد کود سبز و تیمارهای کود دهی آن بر خصوصیات فیزیکی- شیمیایی و حاصلخیزی خاک

Cover crops, conservation tillage systems and organic fertilizers have played an important role in maintaining or enhancing soil quality. In order to assess the combined effects of these techniques on soil quality an experiment was conducted as split Plot experiment based on randomized complete block design with three replications at Shahid Bahonar University of Kerman in 2011-2012.  &nbs...

full text

راهبردهای مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک در تولید گندم در ایران

به رغم رشد تولیدات کشاورزی در سه دهه اخیر بخش بزرگی از خاک های کشاورزی کشور با فقر مواد آلی، تخلیه عناصر غذایی و فرسایش زیاد مواجه است. از آنجا که هر یک از این عوامل تاثیری مستقیم بر حاصلخیزی خاک دارند افزون بر مشکلات زیست محیطی، پایداری تولید تحت تاثیر قرار گرفته و بیم آن وجود دارد تا در ادامه به کاهش تولید محصول منجر گردد. در این شرایط مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک مجموعه روش های مدیریتی است که ...

full text

تأثیر استفاده از ابزار LCC در افزایش راندمان مصرف کود نیتروژن در شالیزار

Nitrogen use efficiency is relatively low in irrigated rice fields because of rapid N losses from ammonia volatilization, the nitrification, surface runoff, and leaching in the soil-flood water system. Since the plant N represents the total N supply of all sources, plant N status will be a good indicator of N availability to crops at any given time. Leaf colour chart (LCC) is a simple portable ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 25  issue 4

pages  259- 274

publication date 2018-10-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023